«Τοπία» από ψυχικές διαδρομές - 38

Συχνά καλλιεργοῦμε

μιά κτητική σχέση μέ τόν Θεό,

πράγμα πού ὑποδηλώνει ἀνασφάλεια

καί ἔλλειμμα ἐμπιστοσύνης

πρός τόν ἑαυτό μας

καί τούς ἄλλους.

Της Πανωραίας Κουφογιάννη

Γιά μιά κατηγορία πιστῶν ὁ Θεός γίνεται ἀντιληπτός ὡς κάποιος πού μαγικά ἱκανοποιεῖ τίς ἀνάγκες καί τίς ἐπιθυμίες μας. Ἐγώ νά μήν κάνω τίποτε καί ὁ ἄλλος, ὁ Θεός ἐν προκειμένῳ, νά μοῦ τά παρέχει ὅλα. Πρόκειται γιά μιά στάση, πού παραπέμπει στή φάση τῆς ἀπόλυτης ἐξάρτησης τοῦ βρέφους ἀπό τή μητέρα. Ὅμως, ἄν τό βρέφος καθηλωνόταν σέ αὐτή τή φάση δέν θά ἀναπτυσσόταν φυσιολογικά. Ἀνάλογα, ὁ πιστός στήν περίπτωση αὐτή καταδικάζει τόν ἑαυτό του σέ πνευματική ἀνωριμότητα, μέ τό νά ἀχρηστεύεται, μήν ἀξιοποιώντας τίς δυνατότητές του, τά τάλαντά του, τά δῶρα τοῦ Θεοῦ. Ἡ ὑγιής πίστη συμβαδίζει μέ τή θεανθρώπινη συνέργεια.   

Συχνά καλλιεργοῦμε μιά κτητική σχέση μέ τόν Θεό, πράγμα πού ὑποδηλώνει ἀνασφάλεια καί ἔλλειμμα ἐμπιστοσύνης πρός τόν ἑαυτό μας καί τούς ἄλλους. Τείνουμε νά ταυτίζουμε τόν ἄπειρο καί ἀκατάληπτο Θεό μέ τή δική μας φαντασιακή εἰκόνα γιά Ἐκεῖνον, τή δική μας πίστη, πού ἔχει μετατραπεῖ σέ ἰδεολογία. Θεωροῦμε ὅτι ἐμεῖς κατέχουμε τήν ἀλήθεια, ἐλέγχουμε τόν ἴδιο τόν Θεό. Ὅποιος διαφοροποιεῖται ἀπό τή δική μας ἀντίληψη ἀντιμετωπίζεται ὡς ἐχθρός τῆς πίστης. Στήν πραγματικότητα ἐχθρός τῆς δικῆς μας ἐσωτερικευμένης εἰκόνας γιά τόν Θεό.

Πολύ συχνά, ὁ Θεός τῆς ἀγάπης βιώνεται ἀπό τούς πιστούς ὡς Θεός τῆς καταδίωξης, τῆς καταδίκης καί τῆς ἐκδίκησης. Ἐδῶ ὁ φόβος τῆς τιμωρίας καί τῆς κόλασης μᾶς ἐπιβάλλει νά βλέπουμε τόν Θεό περισσότερο ὡς ἀστυνόμο πού μᾶς καταδιώκει, παρά ὡς πρόσωπο καταφυγῆς καί ἀγάπης.   

Πάντα μέ προβλημάτιζε ἡ ἀπρόσφορη στάση τοῦ τρίτου δούλου τῆς παραβολῆς τῶν ταλάντων. Ὁ δοῦλος αὐτός, ἐπειδή δέ διαθέτει βασική ἀσφάλεια καί ἐμπιστοσύνη στόν ἑαυτό του, δέν ἐμπιστεύεται κανέναν. Ἡ στενή σχέση καί συναλλαγή μέ τόν ἄλλον τόν φοβίζει, τοῦ προκαλεῖ ἄγχος. Ἔτσι ἀρνεῖται κάθε σχέση μέ τό ἀφεντικό του. Παραιτεῖται καί ἀπομονώνεται.

Ἡ ἔρευνα ἰσχυρίζεται, τουλάχιστον γιά τούς θρησκεύοντες πληθυσμούς, ὅτι οἱ ἐσωτερικές εἰκόνες καί ἀναπαραστάσεις ἑνός ὀργισμένου καί τιμωροῦ Θεοῦ συνδέονται μέ λιγότερο ὥριμες διαπροσωπικές σχέσεις («σχέσεις ἀντικειμένου», ὅπως λέγονται στήν ψυχολογία) καί μικρότερη ἱκανότητα ἐνσυναίσθησης (συμπόνιας, ἀγάπης καί κατανόησης) πρός τούς ἄλλους. Ἀπό τήν ἄλλη μεριά, μιά ἐσωτερική ἀναπαράσταση τοῦ Θεοῦ ὡς ἑνός Θεοῦ ἀγάπης, ἐλέους καί ἐλευθερίας συνδέεται μέ ὡριμότερη ψυχολογική ἀνάπτυξη τοῦ πιστοῦ καί μέ τήν ἱκανότητα γιά ὡριμότερες διαπροσωπικές σχέσεις, σχέσεις ἀγάπης μέ τούς ἄλλους. Μέ μιά ἄλλη διατύπωση, τό ἔλλειμμα ἀγάπης, ἐλέους καί συγχώρεσης ἀπορρέει ἀπό τή διαστρεβλωμένη εἰκόνα τοῦ Θεοῦ πού ἔχουμε ἐνσωματώσει.

Ὅπως φαίνεται, ἔχουμε νά ἀνακαλύψουμε ὄχι μόνο τόν ἀληθινό ἑαυτό μας ἀλλά καί τόν ἀληθινό Θεό, τό πρόσωπο τοῦ ὁποίου ἔχει ἐπίσης συσκοτισθεῖ.  Θά πρέπει νά ἀποκαθάρουμε τήν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ μέσα μας, νά πετάξουμε ὅ,τι ἄφησαν ἐπάνω στό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ οἱ πρώιμες σχέσεις μέ τούς γονεῖς, οἱ φορεῖς τῆς ἀγωγῆς, ἡ πλημμελής κατήχηση καί πνευματική καθοδήγηση, γιά νά μπορέσουμε νά συναντήσουμε τόν ἀληθινό Χριστό. Καί αὐτό μπορεῖ νά γίνει μέσα ἀπό τή συνεχή ἀναζήτηση καί τή μετάνοια.  

(Σχέσεις μέ τούς ἀνθρώπους- Σχέσεις μέ τόν Θεό: Συνδέονται;, Ψυχής δρόμοι, τ. 11)

Ψυχής δρόμοι: εκεί που οι ψυχολογικές επιστήμες συναντώνται με την πίστη.

Περιοδικό που κυκλοφορεί κάθε Μάϊο και Νοέμβριο από τις εκδόσεις Αρμός.

• Προηγούμενο