Τιμητική εκδήλωση για το Παγκύπριο Γυμνάσιο

Το αρχαιότερο και ιστορικότερο

σχολείο της Κύπρου,

από σήμερα έχουμε ελπίδες

ότι θα αναβιώσει αληθινά, θα γίνει

και πάλι ο «φάρος της ελληνικής παιδείας»

και θα επανακτήσει τη θέση

που του αρμόζει στην κοινωνία μας.

 

 

Την Τρίτη 21 Ιουνίου 2016, πραγματοποιήθηκε στην Αίθουσα Εκδηλώσεων του Παγκυπρίου Γυμνασίου, Τιμητική Εκδήλωση για το Παγκύπριο Γυμνάσιο, το παλαιότερο και με την πιο λαμπρή προσφορά στα ελληνικά γράμματα σχολείο της Κύπρου. Αφορμή, η έναρξη έργων για την κτηριολογική ανακαίνισή του και η λήψη μέτρων για αναβάθμιση της πνευματικής του προσφοράς.

  

Το πρόγραμμα της εκδήλωσης περιελάμβανε:

• Αναδρομή στην Ιστορία του Παγκυπρίου Γυμνασίου από την κα Δανάη Γεωργιάδου, Λειτουργό Γραφείου Υπουργού Παιδείας και Πολιτισμού.

• Χαιρετισμό από τον Διευθυντή του Παγκυπρίου Γυμνασίου Δρ Σόλωνα Χαραλάμπους.

• Χαιρετισμό από την κα Κλαίρη Αγγελίδου, Πρόεφρο της Επιτροπής για το Παγκύπριον Γυμνάσιον του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού.

• Χαιρετισμό και βράβευση του Παγκυπρίου Γυμνασίου από τον εξοχότατο Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Νίκο Αναστασιάδη, ο οποίος εκπροσωπήθηκε από τον Υπουργό Παιδείας και Πολιτισμού κ. Κωνσταντίνο Καδή.

• Στη συνέχεια παρουσιάστηκε από μαθητές του Παγκυπρίου, καλλιτεχνικό πρόγραμμα υπό την καθοδήγηση καθηγητών του Παγκυπρίου.

Κατά την αναδρομή στην ιστορία του Παγκύπριου Γυμνασίου, η κα Δανάη Γεωργιάδου, ανέφερε τα ακόλουθα:

«Για όσους είχαμε την ευλογία να περάσουμε τα εφηβικά μας χρόνια στα μαθητικά έδρανα του Παγκυπρίου Γυμνασίου και να μυηθούμε στον κόσμο των ελληνικών γραμμάτων μέσα στις αίθουσές του, η μέρα αυτή είναι ξεχωριστή. Το αρχαιότερο και ιστορικότερο σχολείο της Κύπρου, που όλο και αναβιώνει στις καρδιές μας, από σήμερα έχουμε ελπίδες ότι θα αναβιώσει αληθινά, θα γίνει και πάλι ο «φάρος της ελληνικής παιδείας» και θα επανακτήσει τη θέση που του αρμόζει στην κοινωνία μας.

Η Ιδρυτική πράξη της Ελληνικής Σχολής Λευκωσίας, όπως αρχικά ονομάστηκε, υπογράφηκε την 1η Ιανουαρίου 1812 από τον Αρχιεπίσκοπο, και μετέπειτα Εθνομάρτυρα, Κυπριανό, που καθόρισε την προσήλωση στα ιδεώδη της ελληνοχριστιανικής παράδοσης. Εξαιτίας της έλλειψης παιδείας, και «..δια να ωφελήσωμεν και ημείς τους συμπατριώτας ημών», διακήρυττε ο Αρχιεπίσκοπος, ιδρύεται Ελληνική Σχολή, όπου θα διδάσκονται «ελληνικά μαθήματα» –«το μόνον μέσον όπου στολίζουσι τον ανθρώπινον νουν»– και η «πάτριος πίστις», ώστε να γίνονται οι άνθρωποι «άνδρες θεοσεβείς, φρόνιμοι, πολιτικοί, δίκαιοι και φιλοπάτριδες». Η σχολή αφιερώθηκε στην Αγία Τριάδα, και στην υπόγεια κρύπτη της ο Κυπριανός λίγα χρόνια αργότερα έδωσε τον όρκο των Φιλικών, προδικάζοντας έτσι το τέλος του την 9η Ιουλίου 1821, αλλά και συνδέοντας το σχολείο με τους αγώνες που αυτό επέπρωτο να δώσει για την Ελευθερία. Μετά τους διωγμούς που εξαπέλυσαν οι Τούρκοι, η Σχολή διαλύθηκε, αλλά ιδρύθηκε ξανά το 1830 από τον Αρχιεπίσκοπο Πανάρετο.

Το 1878, με την έναρξη της βρετανικής αποικιοκρατίας, προέβαλλε επιτακτική η ανάγκη να αναβαθμιστεί η Σχολή και να καταστεί ισότιμη προς τα σχολεία της Ελλάδας, προκειμένου να ενισχύεται περαιτέρω το εθνικό φρόνημα και οι νέοι μας να μπορούν να συνεχίζουν τη μόρφωσή τους στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας. Με τη συμβολή της αδελφότητας των Κυπρίων της Αιγύπτου, και υπό τον Αρχιεπίσκοπο Σωφρόνιο, αποφασίστηκε η ίδρυση του Παγκυπρίου Γυμνασίου, που πρωτολειτούργησε το 1893  με 170 μαθητές, 11 καθηγητές και με πρώτο διευθυντή τον Ιωάννη Δέλλιο από τις Σέρρες. Τον Δεκέμβριο του ίδιου χρόνου έφτασε και η πολυπόθητη είδηση της επίσημης αναγνώρισης του σχολείου από το Υπουργείο Παιδείας της Ελλάδας.   

  

Από τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του η φήμη του σχολείου, ως «φυτωρίου της υγιούς διαπλάσεως της νεότητος» και «μικρού πανεπιστημίου του Ελληνισμού της Ανατολής», διαδόθηκε παντού. Με σκοπό την εξάπλωση της μόρφωσης σε όλο τον πληθυσμό, το 1894 ιδρύθηκε Διδασκαλείο προσαρτημένο στο Γυμνάσιο, απ’ όπου, τα 40 και πλέον χρόνια της λειτουργίας του, αποφοίτησαν 813 δάσκαλοι, κήρυκες της εθνικής ιδέας και της ορθοδοξίας. Παρά την αφελληνιστική πολιτική των Βρετανών και τα σκληρά μέτρα κατά της παιδείας, το σχολείο επιβίωσε και προόδευσε χάρη στην Εκκλησία, που ανάμεσα στ’ άλλα προσέφερε τη γη για την ανέγερσή του, και στις χορηγίες και τις ευεργεσίες του λαού προς αυτό.

Με το ξέσπασμα του Ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897, είκοσι μαθητές του Παγκυπρίου Γυμνασίου, σύμφωνα με τον τότε γυμνασιάρχη Μιχαήλ Βολονάκη, «ακάθεκτοι κατέλιπον τα μαθητικά εδώλια.. ίνα αγωνίσωνται τον αγώνα της γιγαντομάχου πατρίδος». Έκτοτε, μαθητές του έλαβαν μέρος σε όλους τους εθνικούς αγώνες –Βαλκανικούς Πολέμους, Μικρασιατική Εκστρατεία, Ελληνοϊταλικό Πόλεμο– ενώ πρωτοστάτησαν στον Απελευθερωτικό Αγώνα της ΕΟΚΑ, με αποκορύφωμα τη μάχη της Σεβερείου, και σε όλες τις κρίσιμες στιγμές της ιστορίας μας. Στον κατάλογο των αποφοίτων του Παγκυπρίου περιλαμβάνονται προσωπικότητες που σημάδεψαν την πολιτική, πολιτιστική, πνευματική και επιστημονική ζωή –όπως οι Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ΄, Γεώργιος Γρίβας, Χρυσόστομος Α’, Γλαύκος Κληρίδης, Τάσσος Παπαδόπουλος, Βάσος Λυσσαρίδης, Κώστας Μόντης, Χριστόφορος Πισσαρίδης– ενώ δίδαξαν σε αυτό μεγάλοι δάσκαλοι –ο επί δεκαετίες Γυμνασιάρχης Κωνσταντίνος Σπυριδάκις, οι Φρίξος Πετρίδης, Αδαμάντιος Διαμαντής, Τηλέμαχος Κάνθος, Κύπρος Χρυσάνθης και άλλοι– προσωπικότητες πανελλήνιας, και όχι μόνο, εμβέλειας.

Η ανοδική και καρποφόρα όμως πορεία του Παγκυπρίου Γυμνασίου ανακόπηκε πριν 40 περίπου χρόνια, αφενός ως αποτέλεσμα των μεγάλων αλλαγών που επέφερε η Τουρκική Εισβολή, αλλά και αφετέρου μέσα σε ένα γενικότερο κλίμα απόρριψης του παρελθόντος και των εθνικών μας δεσμών. Στο όνομα μιας κακώς νοούμενης «ισότητας» των σχολείων και μιας πολιτικής για «εκδημοκρατικοποίηση» της παιδείας, το Παγκύπριο Γυμνάσιο υποβιβάστηκε και οδηγήθηκε σε παρακμή. Εγκαταλείφθηκε κτηριακά στη φθορά του χρόνου, αφέθηκε χωρίς εκπαιδευτική περιφέρεια και αποψιλώθηκε πληθυσμιακά, στερήθηκε των αθλητικών του εγκαταστάσεων στην τάφρο Λευκωσίας, είδε μέρος των κληροδοτημάτων και των βραβείων του να δίνονται σε άλλα σχολεία, έμεινε χωρίς βιβλιογραφική ενημέρωση η Σεβέρειος Βιβλιοθήκη. Η αυτονομία και η υπόστασή του ως σχολείου δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης παραβιάστηκε με την εγκατάσταση σε αυτό επί διετία σχολής ανώτερης βαθμίδας, ενώ παράλληλα γίνονταν σκέψεις για μετατροπή του σε Μουσείο ή υπαγωγή του στο Πανεπιστήμιο Κύπρου και στέγαση σε αυτό κάποιας Σχολής ή Γραφείων Διοίκησης. Παρά τις μεμονωμένες κατά καιρούς προσπάθειες, ποτέ μέχρι τώρα δεν έγινε συντονισμένη προσπάθεια για ανάκαμψη του σχολείου, με αποτέλεσμα σήμερα το Παγκύπριο Γυμνάσιο να αντιμετωπίζει σοβαρά κτηριακά και λειτουργικά προβλήματα.

Το Παγκύπριο Γυμνάσιο είναι συνυφασμένο με τη σύγχρονη ιστορία της Κύπρου. Η αποκατάσταση της αίγλης και της προσφοράς του στα ελληνικά γράμματα και στην παιδεία, είναι σήμερα περισσότερο από ποτέ επιβεβλημένη. Η επιτυχία μας στον τομέα αυτό θα κρίνει την ικανότητά μας να ανταποκριθούμε επάξια στο όραμα των ιδρυτών, των ευεργετών και των μεγάλων του δασκάλων, και θα αποτελέσει μέρος της δικής μας συνδρομής στο μέλλον της πατρίδας μας.»

Η κα Κλαίρη Αγγελίδου χαιρετίζοντας την εκδήλωση είπε:

«Ως Πρόεδρος της συσταθείσης τον Δεκέμβριο του 2014 Επιτροπής από τον Υπουργό Παιδείας και Πολιτισμού για την αναβάθμιση του Παγκυπρίου Γυμνασίου, του πρώτου σχολείου του Ελληνισμού, που ιδρύθηκε το 1812 από τον Εθνομάρτυρα Αρχιεπίσκοπο Κυπριανό, σας καλωσορίζω στη σημερινή σημαντική για το μέλλον του Παγκυπρίου Γυμνασίουτελετή.

Ευχαριστώ τον Κύριο Υπουργό, τον Διευθυντή Μέσης κ. Λούη Κυπριανό, τα μέλη της Επιτροπής: Παναγιώτη Περσιάνη, Σόλωνα Χαραλάμπους, Nίκο Μεγαλέμο, Δημήτρη Ταλιαδώρο, Ανδρέα Σκοτεινό, Ανδρέα Αγρότη, Γιώργο Χατζηκωστή, Νίκη Παπαπέτρου και Δανάη Γεωργιάδου, για τη στενή συνεργασία, τις εποικοδομητικές εισηγήσεις, την ενδελεχή μελέτη όλων των πηγών, σε αλλεπάλληλες συνεδρίες.

Mας απασχόλησαν πολλά θέματα, όπως η ιστορικότητα του Παγκυπρίου και η προσφορά του σ’ ένα χρονικό διάστημα πέραν των 200 ετών, Η παρούσα του κατάσταση μετά την δήθεν εκδημοκρατικαποίηση του 1967, αλλά και το πλήγμα του 1974 με την γειτνίαση με την πράσινη γραμμή. Η αποψίλωση του Ελληνικού πληθυσμού από τον ιστορικό πυρήνα της Λευκωσίας. Η πληθώρα των αλλοδαπών μαθητών που φοιτούν (24,5%). Η εκπαιδευτική του περιφέρεια και άλλα.

Στόχος μας όμως ήταν να επανέλθει το Παγκύπριο, ως Εξατάξιον σχολείο - εργαστήρι Μέσης Εκπαίδευσης εφαρμογή του ρητού του:

«Λιμήν πέφυκε ιτάσι παιδεία βροτοίς».

Λειτουργία όλων των κατευθύνσεων στο Λυκειακό κύκλο με ουσιαστική αναβάθμιση των τμημάτων Κλασσικής και θετικής κατεύθυνσης, ώστε σταδιακά να αυτοεξελιχθεί σε σχολείο αριστείας.

Τα αποτελέσματα από την εφαρμογή να μπορούν να εφαρμοστούν οτα αρχαιότερα σχολεία όλων των πόλεων.

Εξετάσαμε το θέμα αξιοποίησης του Κέντρου Διαδραστικής Μάθησης Λουκά Πουρούλη.

Εξετάσαμε το θέμα διαφύλαξης, συντήρησης και ανάδειξης των Αρχείων που φανερώνουν την πορεία της Εκπαίδευσης στην Κύπρο, τα Μουσεία του Παγκυπρίου, ένα θησαυρό μεγάλης αξίας, τη Σεβέρειο Βιβλιοθήκη και την πιθανότητα δημιουργίας Κέντρου Κλασσικών Σπουδών με πρόγραμμα εκπαίδευσης ενηλίκων. Το Παγκύπριο να δέχεται μαθητές από όλη την Λευκωσία και τα περίχωρα.

Πολλές άλλες λεπτομέρειες τέθηκαν στο στόχαστρο της Επιτροπής, η οποία παρέδωσε στις 27 Μαΐου 2016 την ολοκληρωμένη εισήγηση στον Υπουργόν Παιδείας και Πολιτισμού.

Σήμερα θά χουμε τη χαρά ν᾽ ακούσουμε από τον Εξοχότατον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, τον οποίο ευχαριστούμε θερμά για την σταθερή απόφασή του για την Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση αφ' ότου ανέλαβε ως Πρόεδρος, που θα οδηγήσει την Παιδεία μας στη θέση που της αξίζει, τα πρώτα σημεία της αναβάθμισης του Παγκυπρίου Γυμνασίου.»

Τέλος, τα κύρια σημεία του χαιρετισμού του εξοχοτάτου κ. Προέδρου τον οποίο ανέγνωσε ο Υπουργός κ. Καδής, ήσαν:

• Το Παγκύπριο Γυμνάσιο αντιμετωπίζει εδώ και καιρό σοβαρά κτηριακά και λειτουργικά προβλήματα. Παρά τις μεμονωμένες κατά καιρούς προσπάθειες, ποτέ μέχρι σήμερα δεν έγινε συντονισμένη προσπάθεια για συνολική αντιμετώπισή τους. Η συνολική κτηριακή αναβάθμιση του σχολείου συζητείται εδώ και σχεδόν μια δεκαετία.
• Των τελικών αποφάσεων για τα έργα προηγήθηκε μια πορεία σχεδιασμών και αλλεπάλληλων διαβουλεύσεων με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, ώστε να βρεθεί η καλύτερη εφικτή λύση, με γνώμονα το συμφέρον του τόπου και της παιδείας. Για την υλοποίηση της προτεινόμενης κτηριακής αναβάθμισης έχει εξασφαλιστεί η υποστήριξη της Διεύθυνσης του Σχολείου, του Συνδέσμου Γονέων, του Συλλόγου Αποφοίτων του Παγκυπρίου Γυμνασίου, της Εφορείας Ελληνικών Εκπαιδευτηρίων Λευκωσίας, του ΕΤΕΚ, του Συνδέσμου Αρχιτεκτόνων, καθώς και με πνευματικών ανθρώπων που ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για το σχολείο –όπως ο Μακαριότατος Αρχιεπίσκοπος κος Χρυσόστομος, η πρώην Υπουργός Παιδείας και Πολιτισμού κα Κλαίρη Αγγελίδου κ.α..
• Τα έργα ξεκινούν εντός των ημερών (Ιούνιος 2016), θα διεξαχθούν σε τρείς φάσεις και θα ολοκληρωθούν το φθινόπωρο του 2018 (βλ. σχετικό σημείωμα).
• Η αποκατάσταση και αναδόμηση του ιστορικού κτηρίου θα γίνει με πλήρη σεβασμό στην παράδοση του σχολείου και στη φυσιογνωμία του κτηρίου, και με τις λιγότερες δυνατές τροποποιήσεις και παρεμβάσεις. Οι παρεμβάσεις –πάντοτε μέσα σε όρια αποδεκτά από διεθνείς συμβάσεις– μόνο στόχο θα έχουν την εξασφάλιση των απαιτούμενων επιπέδων ασφάλειας των κτηρίων και τη βελτίωση της λειτουργίας τους. Όχι μόνο δεν θα επηρεάζουν το διατηρητέο κτήριο και τον ιστορικό του χαρακτήρα, αλλά, αντίθετα, θα τον αναδεικνύουν και θα αφαιρούν κάποιες άστοχες επεμβάσεις, όπως το τριώροφο κτήριο των αρχών της δεκαετίας του 1970...

1. ...Το Παγκύπριο Γυμνάσιο αποτελεί μέρος της ιστορίας και του πολιτισμού του τόπου μας. Η ίδρυσή του καθόρισε τη φυσιογνωμία του Ελληνισμού της Κύπρου και της εκπαίδευσης σε εποχές δύσκολες, κατά τις οποίες και η απλή ακόμα επίκληση της θρησκευτικής πίστης και της ελληνικότητας των ανθρώπων, στοίχιζε ακόμα και τη ζωή τους. Έχουμε χρέος και καθήκον ιστορικό να φροντίσουμε, ώστε το σχολείο αυτό να παραμείνει ες αεί «φωτοβόλος της νήσου αστήρ» και «της Κύπρου απάσης ελληνικό εγκαλλώπισμα». Εκφράζουμε ως Κυβέρνηση τη βούληση να μεριμνήσουμε για την ομαλή διεξαγωγή των κτηριολογικών εργασιών, και τη λήψη των απαιτούμενων μέτρων, ώστε το ταχύτερο δυνατόν το Παγκύπριο Γυμνάσιο να παραδοθεί με τη νέα του μορφή και με τον αναβαθμισμένο του ρόλο στα ελληνικά νιάτα της πατρίδας μας.